31 juli 2020 | Het Zocherpark: een stads lint

Met de komst van een tropische dag pas ik mijn wandelplannen aan in afstand en locatie. Vandaag kies ik voor een korte tocht in de schaduw van bomen. En dus ga ik naar de stad. Naar de stad? Ja, want Utrecht heeft historische parken waar het heerlijk lopen is onder monumentale bomen en de koelte van het naastgelegen singelwater. 

Van de wandelzoekpagina kies ik het Zocherpad, een 7 kilometer lange, groene rondwandeling langs het water van ooit de stadsgrens van Utrecht markeerde, de Stadsbuitengracht. Naar het idee bij de aanleg van het Zocherpark destijds is de route nog steeds heel geschikt om ontspannen te wandelen, te flaneren of te kuieren zo je wilt. Heel veel meer inspanning kun je op zo'n warme dag niet van jezelf verwachten. 

Stadsbuitengracht
Vanuit het Centraal Station loop ik over het plein met het witte bollendak de linkerpassage van Hoog Catharijne in. Het is even een schril contrast met wat ik hoop te vinden maar ik geniet van de koelte. Buiten de passage is het begin van de route even zoeken en dat ligt niet aan de route. Ik moet wennen aan de warmte, de verkeersdrukte met voetgangers, fietsers, auto's, bussen. Er is bovendien weinig te merken van onze anderhalvemetermaatschappij. Maar al gauw pak ik de route op aan de kant van het Vredenburg, ga voorbij het water links en over de Paardenveldbrug weer terug. Zo ben ik op de goede weg. Niet het trottoir maar het lager gelegen onverharde pad is de route. En waar het water van de Stadsbuitengracht een bocht naar rechts maakt en ik volg, verandert mijn omgeving in het komende uur van druk en gehaast in een rust die al ruim honderd jaar lijkt stil te staan.

Weerdsluis
Verder gaat het onverharde schelpenpad, laag langs het water, links wilde planten met paarse pluimen links en rechts de eerste sigaren in de hoge kraag van de lisdodde. Onderweg staan bordjes om de locatie van verloren gegane stadspoorten te duiden. Via een stalen loopbrug kan ik onder de Monicabrug door en gaat het pad over in een houten vlonder. Hier, waar het water breder is omdat de Vecht en de Stadsbuitenbracht hier samenkomen, liggen wat pleziervaartuigen aangemeerd. Je kunt tenslotte ook met de boot een dagje Utrecht doen. Ik steek de Weerdsluis over via het voetgangersbruggetje naast de sluisdeuren. Inmiddels loop ik in de oude binnenstad met leuke straten en mooie gebouwen, de bomen zijn oud en geven volop schaduw. Maar van een park kun je niet spreken, het pad in de graskant aan het water is een in de loop der jaren uitgesleten hondenuitlaatstrook. Maar ik heb wat ik wilde, zo onder de bomen langs het water.

Lucasbolwerk
De eerste kilometers slingert de route nog wat heen en weer over bruggen. De ene keer heb ik het water rechts en dan weer links. Zo slingert het gemoedelijk - het hondenuitlaatpaadje is inmiddels een heus voetpad - tot ik voorbij de Wittevrouwenbrug in het eerste 'echte' park kom. Echt omdat het hier de ruimte heeft om in de breedte te gaan. Het is aangelegd op het voormalige, in het water uitstekende Lucasbolwerk, Nu ligt hier, als fort ter bescherming van het culturele erfgoed, de Stadsschouwburg van architect Dudok. Op het gazon ervoor vermaken drie gebeeldhouwde dames zich met het fonteinwater. Het beeld Feest der Muzen krijgt op zo'n warme dag extra betekenis.


Zocher
Het Zocherpad gaat verder, voorbij de Lucasbrug. Pad is hier echt een understatement. Het lijkt meer op een laan, statig breed onder oude bomen. Het Zocherpark dateert van de 19e eeuw, toen nog onder de naam Singelplantsoen. Tuinarchitect Zocher Jr. - de middelste van drie generaties (landschaps-) architecten - ontwierp het plantsoen in de Engelse landschapsstijl, een meer natuurlijke tegenhanger voor de symmetrische, strakke lijnen van de Franse parkstijl. Geheel passend in de tijdsgeest van toen. Veel van de oude vestingswallen, stadspoorten en bolwerken moesten wijken of zijn opgenomen in de hoogteverschillen van het park. Utrecht zou honderd jaar later opnieuw een keuze maken die het stadsgezicht ingrijpend zou veranderen. Ook geheel in de tijdsgeest van toen moest een kwart van het singelwater wijken. Nu staat de stad Utrecht weer voor een grote uitdaging om dit terug te draaien, ongetwijfeld passend binnen de 21e eeuw.


Lepelenburg
Voorbij de statige Herenbrug kom ik in het Park Lepelenburg,  aangelegd op de contouren van het gelijknamige bolwerk. Een bord bij de ingang vertelt dat het een van de oudste, openbare parken van Nederland is. Tijdgenoten of zelfs volle neven zijn het Vondelpark in Amsterdam en De Bolwerken in Haarlem, een park en plantsoen ten noorden van het station, genaamd De Bolwerken. Alles in dezelfde natuurlijke landschapsstijl. Veel van de aanwezige bomen hier in het park Lepelenburg zijn 100 jaar oud. Alsof dat niet monumentaal genoeg is staan er verschillende bomen sinds hun aanplant, nu al bijna 150 jaar. Dit deel van het Zocherpark is opgevrolijkt met een muziekkapel, ligstoelen (een verwijzing naar de ligstoelen in de Engelse parken) en een kleine speeltuin. Hier mag gespeeld worden en zo luchtig voelt het ook. Vandaag biedt het plaats aan mensen die genieten van zon of schaduw. Voor een kwartier doe ik met ze mee. Onderweg passeer ik regelmatig een terras. Dagjesmensen en Utrechters - zeg vooral geen Utrechtenaar - zoeken er nu graag verkoeling. Liever zoek ik een van de vele bankjes in de schaduw van een indrukwekkende eeuweling.


Sonnenborgh
Na een banaan en zo'n halve liter water, stap ik op en loop voorbij de Maliebrug verder langs het water. Hoewel het onverharde pad als een stads lint erlangs slingert - gisteren liep ik een betonnen lint in een buitenwijk  - wijst het zich vanzelf. Ook op het water zoeken mensen verkoeling, in sloepen, kano's en natuurlijk op de bekende waterfietsen. Zo loop ik in de richting van de Sonnenborgh, het enige (of enigzins) bewaard gebleven bolwerk. Bovenop de vestingmuur, in de periode van de aanleg van het park, werd namelijk een sterrenwacht gebouwd, dankzij meteoroloog Buys Ballot. Hier richtte hij het KNMI op. De komst van de sterrenwacht heeft de vestingmuur vast van de ondergang gered.





Windstreken
In de verte loop ik de Abstederbrug tegemoet, aan de overkant de kenmerkende torentjes van het voormalige Hiƫronymushuis, het 19e eeuwse wees- en oudeliedengesticht. Steeds verandert de lichtval van de zon op het water en door het bladerdek op het pad, afhankelijk van de route. Ik loop tenslotte een rondje en dus met alle windstreken mee.


Manenburg
Op het hoekje van die brug, bij de ingang van de Manenburg zit chowchow-hond Biru trouw te wachten op zijn baas. Zowel baas, de Utrechtse kunstenaar Joop Hekman (onder andere van het Feest der Muzen), als hond zijn overleden maar in beelden leven zij verder in de stad. De overeenkomst van het ikonische beeld van een trouwe hond eeuwig wachtend op zijn baas, met het verhaal van de Japanse Hachiko is snel gemaakt. Ik vind het aandoenlijk. Gezien de glans op zijn kop, wordt hij nog regelmatig aangeraakt.


Sterrenburg
Voorbij de poort van het Louis Hartlooper Complex - voormalig politiebureau in de stijl van de Amsterdamse School - maakt het water bij het laatste, voormalige bolwerk Sterrenburg een scherpe draai naar rechts. Daarvoorbij is het laatste en rechte deel van het Zocherpad langs de Catharijnesingel tot aan het station. Op de punt van de Sterrenburg staat het gelijknamige woonhuis Sterrenburg met de dubbele trapgevel en de ondergelegen kazematten, fier overeind gebleven in de ontmanteling destijds. Werkzaamheden, sloop en bouw, zijn van alle tijden want op het rechte stuk langs de Catharijnesingel, voorbij de moderne Martinusbrug en de passantenhaven met De Inktpot op de achtergrond, wordt nu met groot materiaal gewerkt. Doel is om de singelstructuur van Utrecht te herstellen onder het motto 'beter ten halve gekeerd dan ten hele verdwaald'.


Hiermee probeert de stad iets van haar ingrijpende grachtdempingen in de jaren 70 van de vorige eeuw terug te draaien. Dat vooruitzicht en de wetenschap dat ik veel historische plekken heb overgeslagen op mijn route, nodigt zeker uit om het Zocherpad over een paar jaar nog eens te lopen. 







Geen opmerkingen:

Een reactie posten