19 juli 2020 | Buitenplaatsenpad

Vandaag loop ik het Buitenplaatsenpad van het Landschap Noord-Holland. Het ommetje Leyduin, wat ik twee weken geleden liep, maakt hier deel van uit. De aangegeven route van ongeveer 13 kilometer gaat langs en over enkele buitenplaatsen in het driedorpenpunt Heemstede, Bennebroek en Vogelenzang. Vanaf de parkeerplaats loop ik eerst weer een stuk terug naar de doorgaande weg. Het voelt een beetje vreemd, alsof ik de drukte verkies boven de rust, de bebouwing boven de natuur. Niets is minder waar. 

Vanaf buitenplaats Leyduin gaat de route eerste richting Leidsevaart, een belangrijke vaarverbinding in vroeger dagen. Voorbij het spoor steek ik de Leidsevaart eerst als weg en daarna als water over.  Voorbij het huis De Kapel op de hoek loop ik rechtdoor over de Manpadslaan. De Kapel - een fraai 17^e of 18^e eeuws huis – schijnt geen kerkelijke verwijzing te zijn maar een dekmantel voor illegaal café of ‘hoerhuys’. Niet ondenkbaar, gezien de ligging aan de trekvaart. Als dienstwoning hoort het bij het verderop gelegen Huis te Manpad, een van de velen buitenplaatsen die deze streek rijk is.

Aan het eind van de Manpadslaan, rechts op de hoek met de Herenweg staat een naald als herdenkingsmonument. Het herinnert aan een veldslag bij het Manpad in de 14e eeuw. Er zijn aanwijzingen dat de Slag nooit heeft plaatsgevonden, een soort fake news avant la lettre. 

Voorbij de naald ga ik naar rechts. Hoewel hier de drukke, doorgaande weg van en naar Haarlem ligt, is het deze zondagochtend nog rustig en loop ik onder de bomen wat verder van de weg af. Ik krijg zicht op de eerste buitenplaats, het historische huis te Manpad met de statige toegangspoort en links en rechts de koetshuizen. Van buiten de poort mag ik er naar kijken. Het park is alleen met excursies te bezichtigen.

De route gaat verder over de Herenweg tot een snel te missen pad naar rechts. Ik ben op het terrein van buitenplaats de Hartenkamp, de naam is een samentrekking van de 17^e eeuwse eigenaar en de aanwezige herten. In de 18^e eeuw woonde en werkte de bekende botanicus Linnaeus hier, onder andere als de lijfarts van de toenmalige eigenaar van het landgoed. Sinds de tweede helft van de vorige eeuw heeft de Hartenkamp een bijzondere functie gekregen. Op het terrein staan woningen en zijn er dagbestedingen voor mensen met een verstandelijke en/of lichamelijk beperking.

Op de Hartenkamp raak ik de bordjes en daarmee de route kwijt. Maar dat komt op een buitenplaats helemaal goed. Juist daardoor geef ik me over aan wat ik onderweg tegenkom. Het wandelen lijkt meer op flaneren, helemaal passend bij deze parkachtige omgeving. Ik loop langs de nieuwe woonunits, ze zien er gezellig en vrolijk uit. Verderop kom ik bij de grote vijver met het eilandje in het midden. De vijver ligt tussen het monumentale huis en de Leidsevaart. 

Voorbij het huis loop ik langs de oude gebouwen van de Hartenkamp. Het is een triest gezicht. Ontdaan van hun functie, dichtgetimmerd, in een omgeving die meer grandeur verdient, staan ze te verpauperen. Ik verlaat de Hartenkamp via de linkertoegangspoort en steek de Herenweg over. 

Aan de overkant ligt Overplaats en hoort nog bij de Hartenkamp. In de tuinen van Overplaats bestudeerde Linnaeus planten. De contouren van de tuinen zijn teruggebracht in het terrein. Ook hier raak ik de bordjes weer even kwijt maar  is het heerlijk ronddwalen. De zon schijnt, het is warm, soms zelfs een beetje benauwd. Op het veld bloeien verschillende wilde bloeiers. Rechts ga ik door twee stenen poortjes. Het is rustig en idyllisch. 

Plotseling trekt de geur van friet mijn neus binnen, hoor ik mensenstemmen en gegil en gelach van kinderen. Ik sta oog in oog met de gezellige drukte bij buurman Linnaeushof. Onderweg komt nieuwe aanwas mij tegemoet lopen. De anderhalve meter samenleving lijkt niet op te gaan voor de grootste speeltuin van Europa. Ik duik het bos weer in via de Zwitserse brug. Het is een herbouw van een brug in een stijl wat in de 19^e eeuw erg populair was. 

Voorbij de houten brug is het zoeken naar een bordje maar een hondenuitlaatster wijst me de weg. Vrij snel daarna gaat het berg af en berg op. Links van me op de berg, eigenlijk een duintop, staat een moderne en tegelijk klassiek aandoende ‘theekoepel’ een vervanging van de theekoepel die hier, in de zichtlijn van buitenplaats de Hartenkamp, ooit stond. Aan de andere kant, onderaan het duin een weide met op de achtergrond een moderne variant op een buitenplaats.

Verderop verlaat ik Overduin via een klaphek en ben ik even in de bewoonde wereld. Via de Kadijk en langs de Glipperzandvaart loop ik weer richting de Herenweg, terug naar de naald, de Manpadslaan, de Leidsevaart en buitenplaats Leyduin. 

Ook in Leyduin is het rustig wandelen vandaag. Voorbij het Juffershuis en de moestuin loop ik deze keer wel over de witte stapstenen dwars door de vijver. In het verlengde van de zichtas ligt de Belvedere op de duintop. 

Van de eikenlaan loop ik over in de beukenlaan. En zo wandel ik van buitenplaats naar buitenplaats, van Leyduin, naar Vinkenduin, naar Woestduin. De varens langs de paden groeien soms tot boven mijn hoofd.  

Via de overgebleven contouren van de renbaan kom ik weer uit aan de kant van mijn vertrekpunt, langs de enorme bramenstruik waar de bloesem nog steeds bloeit, de bramen weer iets groter zijn en de eerste paarsrood verkleuren. 

Voorbij de fundamenten van het totalisatorhuisje (gokkantoor van de renbaan) en de stalhouderij van het Woestduin wandel ik terug naar de parkeerplaats bij De Kakelye. Eenmaal thuis bedenk ik me dat ik een derde van de tocht, over het landgoed Groenendaal, heb overgeslagen. Helemaal niet erg, het geeft een goede reden om deze tocht gewoon nog eens te lopen.